Tükürük Bezi Kanseri Nedir?

Tükürük bezi kanseri, tükürük bezlerinde gelişen hücrelerin anormal ve kontrolsüz çoğalması sonucu oluşur. Başlıca üç tür tükürük bezi bulunur:

Parotis Bezi: En büyük tükürük bezi olup kulakların ön ve alt kısmında bulunur. Tükürük bezi kanserlerinin çoğu bu bezde gelişir.
Submandibular Bezi: Çenenin alt kısmında yer alır.
Sublingual Bezi: Dilin altında yer alan bezlerdir.

Tükürük Bezi Kanseri Türleri

Tükürük bezi kanserleri farklı türlerde olabilir: En sık görülen benign tümörler pleomorfik adenom ve Whartin tümörüdür. En sık görülen malign tümörler ise mukoepidermoid karsinom, adenoid kistik karsinom ve adenokarsinom’dur.

Risk Faktörleri

Tükürük bezi kanserlerinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte bazı faktörler risk artırabilir:

Radyasyon Maruziyeti: Önceden baş ve boyun bölgesine uygulanan radyoterapi, risk faktörleri arasında yer alır.
Yaş ve Genetik Faktörler: Yaşın ilerlemesi ve belirli genetik yatkınlıklar riski artırabilir.
Çevresel Faktörler: Endüstriyel kimyasallara uzun süre maruz kalmak tükürük bezi kanseri riskini artırabilir.

Belirtiler

Tükürük bezi kanserinin belirtileri genellikle yüz ve boyun bölgesinde ortaya çıkar. Ana belirtiler şunlardır:

Kulak veya çene altında ağrısız şişlik
Yüzde hissizlik veya kas güçsüzlüğü
Yutma güçlüğü
Ağız içinde veya yanakta kitle
Tükürük üretiminde değişiklik
Yüz felci

Bu belirtiler diğer bazı iyi huylu tükürük bezi tümörleriyle benzer olabilir, bu yüzden kesin tanı için doktor muayenesi şarttır.

Tanı Yöntemleri

Tükürük bezi kanserinin tanısında genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır:

Fiziksel Muayene: Doktor, yüz, boyun ve ağız içi bölgeleri elle muayene ederek şişlik veya kitleleri kontrol eder.
Görüntüleme Yöntemleri:
- Ultrasonografi: Bezlerdeki şişlik veya tümörler hakkında bilgi verir.
- BT ve MRI: Kanserin yayılımını ve komşu dokulara olan etkisini görmek için kullanılır.
- PET Taraması: Kanserin diğer bölgelere yayılıp yayılmadığını anlamak için yapılır.
İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB): Kitleden hücre örneği almak için kullanılan minimal invaziv bir tekniktir.

Tedavi Seçenekleri

Tükürük bezi kanserlerinin tedavisi, tümörün türüne, boyutuna, yayılım durumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Tedavi seçenekleri cerrahi, radyoterapi ve kemoterapiyi içerebilir.

1. Cerrahi Yöntemler

Tükürük bezi kanserinde ilk ve en etkin tedavi yöntemi genellikle cerrahidir ve tümörün tamamen çıkarılması amaçlanır. Cerrahi teknikler şunlardır:

Parotidektomi: Parotis bezinde gelişen kanserlerde kullanılan bir tekniktir. Tümör çıkarılırken yüz sinirlerine dikkat edilir.
Submandibular veya Sublingual Bez Rezeksiyonu: Çene altı veya dil altı bezlerinde gelişen tümörler için yapılır.
Boyun Diseksiyonu: Kanser lenf düğümlerine yayılmışsa boyun diseksiyonu ile bu düğümler çıkarılabilir.

2. Radyoterapi

Radyoterapi, kanserli hücrelerin yok edilmesi amacıyla yüksek enerjili ışınlar kullanır. Cerrahi sonrası tümörün mikroskobik kalıntılarını yok etmek veya cerrahi uygulanamayan vakalarda tümörü küçültmek amacıyla kullanılabilir.

Kemoterapi

İleri evre tükürük bezi kanserlerinde kemoterapi kullanılabilir. Özellikle cerrahi ve radyoterapi ile kombine edilerek tümörün boyutunun küçültülmesi amaçlanır. Ancak kemoterapinin tükürük bezi kanserlerinde etkinliği sınırlıdır, bu yüzden genellikle diğer tedavi yöntemleri ile kombine edilir.

Önleme ve Erken Tanı

Tükürük bezi kanseri için spesifik bir önleme yöntemi bulunmamakla birlikte bazı yaşam tarzı değişiklikleri riski azaltabilir:

Radyasyon Maruziyetinden Kaçınma: Gereksiz radyasyona maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.
Düzenli Kontroller: Özellikle baş-boyun bölgesinde kitle veya şişlik gibi belirtiler fark edildiğinde bir doktora başvurmak erken tanı açısından önemlidir.
Sağlıklı Yaşam Tarzı: Tütün ve aşırı alkol kullanımı gibi risk faktörlerinden uzak durmak genel kanser riskini azaltabilir.

Sonuç olarak, tükürük bezi kanseri nadir görülen ancak erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabilir bir kanser türüdür. Cerrahi, radyoterapi ve bazı durumlarda kemoterapi ile yapılan multidisipliner tedavi yaklaşımları, kanserin kontrolünde önemlidir.