Başlıca Baş-Boyun Kanseri Türleri:
- Oral (Ağız) Kanseri: Dil, dudaklar, diş etleri, sert damak ve yanakta görülür.
- Orofaringeal Kanser: Dilin arkası, yumuşak damak ve bademcikler gibi orofarenks bölgesini etkiler.
- Laringeal (Gırtlak) Kanseri: Gırtlak bölgesindeki ses tellerini etkileyebilir.
- Nazofaringeal Kanser: Burun boşluğu ve boğazın üst kısmını etkiler.
- Sinüs ve Nazal (Burun) Kanserleri: Burun ve sinüs boşluklarında oluşur.
- Tiroid Kanserleri: Tiroid bezinde görülür.
Tanı Yöntemleri
Baş-boyun kanserlerinin tanısında, kapsamlı bir inceleme ve çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır.
- Fiziksel Muayene: Doktor, boğaz, burun, ağız ve boyun bölgesini dikkatlice inceler. Şişlik veya kitlelerin varlığı kontrol edilir.
- Endoskopi: Burun, yutak, gırtlak bölgelerinde tümör şüphesi varsa, endoskop ile inceleme yapılır.
- Görüntüleme Yöntemleri:
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) gibi yöntemler, kanserin boyutunu ve yayılımını değerlendirir.
- Pozitron Emisyon Tomografisi (PET taraması): Tümörün uzak organ ve yapılara yayılımının araştırılması için kullanılır.
- Biyopsi: Tanıyı kesinleştirmek için biyopsi yapılır; bu işlemde tümör dokusundan örnek alınarak patolojik incelemeye gönderilir.
Tedavi Seçenekleri
Baş-boyun kanserlerinin tedavisinde hastalığın evresi, türü ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınır. Tedavi seçenekleri genellikle cerrahi, radyoterapi, kemoterapi veya bu yöntemlerin kombinasyonları şeklindedir.
1. Cerrahi Yöntemler
Baş-boyun kanserlerinde cerrahi, tümörün ve etrafındaki sağlıklı dokuların çıkarılmasını içerir. Başlıca cerrahi türleri:
- Tümör Rezeksiyonu: Tümörlü dokunun çıkarılmasıdır. Örneğin, gırtlak kanserinde ses telleri koruyucu cerrahi teknikler kullanılır.
- Boyun Diseksiyonu: Kanserin lenf düğümlerine yayılması durumunda boyundaki lenf düğümlerinin çıkarılması gerekebilir.
- Minimal İnvaziv Cerrahi: Endoskopik veya robotik cerrahi, küçük kesilerle tümörün çıkarılmasını sağlar, iyileşme sürecini hızlandırır.
2. Radyoterapi
Radyoterapi, tümör hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınların kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Baş-boyun kanserlerinde genellikle cerrahi sonrası veya cerrahisiz tümörlerin tedavisinde tercih edilir.
- Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için ilaçların kullanılmasıdır. Genellikle radyoterapi ile birlikte kullanılır (kemoradyoterapi) veya cerrahi öncesi/sonrası tümör küçültmek amacıyla uygulanabilir.
Önleme ve Erken Tanının Önemi
Baş-boyun kanserlerinin büyük bir bölümü sigara ve alkol kullanımı ile ilişkilidir. HPV enfeksiyonu da özellikle orofaringeal kanserlerin oluşumunda önemli bir rol oynar. Yine ağız hijyeninin kötü olması, tütün ve çeşitli ot çiğneme alışkanlıkları gibi faktörlerde kanser oluşumunu arttırabilmektedir. Bu nedenle tütün ve alkol kullanımının bırakılması, düzenli sağlık kontrolleri, HPV aşıları gibi önlemler, baş-boyun kanserlerinin önlenmesinde etkilidir.
Erken Tanı
Erken teşhis, tedavinin başarısını büyük ölçüde artırır. Ses kısıklığı, yutma güçlüğü, sürekli boğaz ağrısı, kulak ağrısı veya ağızda iyileşmeyen yaralar gibi semptomların görülmesi durumunda, hastaların vakit kaybetmeden bir KBB uzmanına başvurması önemlidir.
Sonuç olarak, baş-boyun kanserleri, hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilecek ancak erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilecek bir kanser türüdür. Günümüzde cerrahi yöntemler, birçok baş boyun kanserlerinde etkin tedavi yöntemlerinden olabilmekle birlikte, radyoterapi, kemoterapi ve immünoterapi gibi farklı tedavi seçenekleri, hastalığın evresine ve yayılımına göre tercih edilmektedir.